Lise seçimi her zaman en zorlu kararlardan biri olagelmiştir Türkiye'de. Nitelikli eğitim sunan liselerin sayısı nüfusun artışına ve dağılımına uygun olarak gelişmediği için gittikçe de zorlaşıyor. Her yıl olduğu gibi bu yıl da, LGS sonrası "çocuğumuzun üniversite eğitimi için yurtdışına gitmesini istiyoruz. Hangi liseyi seçersek doğru karar vermiş oluruz?" sorusuyla çok karşılaşıyorum.
Bu sorunun çok kısa ve kestirme bir cevabı var: Yurtdışı üniversitelerde şansını ve seçeneğini artırmak istiyorsanız, uluslarası diploma programı uygulayan bir lise seçin.
Tabii ki devamında gelecek soruların yanıtları o kadar kısa değil. Diploma programı ne demek? Uluslararası geçerlilik demek? Geçerli olmayan diploma mı var?
Bu soruların yanıtları için biraz istatistik verilere bakalım. Milli Eğitim Bakanlığı her yıl Örgün Eğitim İstatistikleri yayınlar. Bu istatistiklere göre, Türkiye'de ortaöğretim kurumları resmi ve özel olmak üzere iki ana grupta, genel, mesleki ve teknik, din öğretimi olmak üzere üç ana kategoriye ayrılıyor.
Bu kategoriler, uygulanan MEB diploma programının niteliğini tanımlıyor. Mesleki ve Teknik Lise ve İmam Hatip Lisesi müfredatından alınan MEB diploması ile yurtdışı üniversitelere erişmek neredeyse olanaksız. (İmam Hatip Liseleri arasında uluslararası diploma programı uygulayanlar var.)
Genel kategorisinde ise resmi ve özel Anadolu Liseleri, Fen Liseleri, Sosyal Bilimler Liseleri, Güzel Sanatlar Liseleri ve Çok Programlı Anadolu Liseleri ile Özel Fen ve Teknoloji Liseleri'nin yanı sıra yabancı okullar olarak bilinen okullar var.
Bu liselerden alınan MEB diploması ile (Devlet Lise Diploması) belli yurtdışı üniversitelerden kabul almak mümkün. Hedefi yükseltip, dünyanın önde gelen üniversitelerinde, çok tercih edilen bölümlere odaklandığımızda, genel liselerden alınan MEB diploması maalesef yeterli olmuyor.
MEB Diploması Yurtdışında Üniversite İçin Neden Yetmiyor?
MEB müfredatı uygulayan liselerin -spor, güzel sanatlar, akşam vb. kurumlar hariç) sayısına bakarak şu soruya cevap arayalım: Bu okulların hangisinden mezun olursa olsun tüm öğrencilerin aynı nitelikte eğitim aldıklarını ve aynı değerlendirme sisteminden geçerek mezun olduklarını iddia edebilir miyiz?
Devlet Anadolu Lisesi | 2.871 |
Özel Anadolu Lisesi | 2.203 |
Devlet Fen Lisesi | 322 |
Özel Fen Lisesi | 887 |
Devlet Sosyal Bilimler Lisesi | 92 |
Özel Sosyal Bilimler Lisesi | 1 |
TOPLAM | 6.376 |
Eğitim niteliği açısından liselerimiz arasında uçurumlar olduğu, yazılı olmayan ama Türkiye'de yaşayan herkes tarafından bilinen bir gerçek. Elbette yurtdışındaki üniversiteler tarafından da biliniyor.
Az sayıda üniversite "highly ranked high schools" olarak tanımladıkları ve LGS'de ilk bindelik dilimlerden öğrenci seçen liselerden mezun olanlara, uluslararası diploma almadıkları halde ayrıcalıklar tanıyabiliyorlar. Ama istisnalar kaideyi bozmuyor.
Sadece MEB müfredatı uygulayan özel liseler, öğrencilerine öncelikle Türkiye'de üniversite sınav sonuçlarında üstün başarı vaadediyorlar. Elbette okulun fiziksel ve sosyal donatımı, okul dışı faaliyetler ve yabancı dil konusundaki imkanlar da velilerin seçimde dikkat ettiği başlıklar.
Ama bu okulların yurtdışında üniversite alternatifi için, başarıya ulaşmış bir kaç öğrenci ismi verebilmek dışında sistemli bir hazırlık sürecinin olmadığını farkedeceksiniz. Bu da, MEB müfredatı uygulayan bir lise seçmeniz halinde yurtdışı hazırlık sürecini okul dışından bireysel olarak yürütmeniz gerektiğini gösterir.
Elbette mümkün, pek çok öğrenci başarıyor, sizin çocuğunuz da başaracaktır: Okul dışındaki zamanını ayırarak ve çok daha fazla çalışarak.
Uluslararası Diplomaların farkı ne?
Kural olarak uluslarası diploma programlarının tümü, ortak "lise bitirme sınavları - school leaving exam" gerektiriyor. Uygulamalar farklılık gösterse de, dünyanın neresinde olursa olsun, programın uygulandığı tüm liselerde ortak uygulanan sınavlar sayesinde diploma uluslararası geçerlilik kazanıyor.
Ama uluslararası diplomaya "sınava girilip alınacak bir belge" gözüyle bakmak pek mümkün değil. Uluslararası diploma programı uygulayabilmek için okulların hem öğretmenlerine hem okullarına ciddi yatırım yapmaları gerekiyor. Bu sınav(lar)a odaklı bir müfredat uygulanıyor. Öğretmenlerin sağlaması gereken nitelikler ve geçmeleri gereken sınavlar var. Kütüphane, bilim ve dil laboratuvarları, sosyal programlar için kurulacak kulüplerin gerektirdiği donanımlar gibi zorunlulukların okul tarafından sağlanması gerekiyor.
Uluslararası diploma programı müfredatı 11 ve 12. sınıfta MEB müfredatına ek olarak uygulanıyor. Okullar genellikle 9. sınıf sonunda bu programa katılmak isteyen öğrencileri için bir kabul sınavı yapıyorlar. 10. sınıfta ön hazırlık sınıfları açıyorlar.
Türkiye'de Uluslararası Diploma Programı Uygulayan Okullar Hangileri?
IB (International Baccalaureate) programı uygulayan okullar
BAC (baccalauréat général) programı uygulayan okullar
DIAP - ABITUR (Zeugnis der Allgemeinen Hochschulreife) programı uygulayan okullar 3
Türkiye'de European Baccalaureate programı uygulayan lise henüz yok. (Avrupa'dakilerin listesi)
Commonwealth ülkelerinde yaygın A-Level (GCE - General Certification of Education) programı ise genelde British School grubunda uygulanıyor.
Amerikan lise sistemine ait bir program olan AP (Advanced Placement) ise bir diploma programından çok, alan bazlı yetkinlik kanıtlayan bir program. AP sınav sonuçları dünyanın her yerinde geçerli. Türkiye'de AP programı uygulayan okullar
Türkiye'de Özel Milletlerarası Okul kategorisinde 88, Özel Nitelikli Okul kategorisinde ise 22 okul var. Bu okulların büyük bölümünde, ülkeye özel diplomanın yanı sıra uluslararası diploma programları da uygulanıyor.
Sonuç olarak hangi liseyi seçiyoruz?
Yanıt kısa ve net demiştim ama bu karar vermenin kolay olacağı anlamına gelmiyor. Yurtdışında üniversite eğitimi hedefliyorsanız, önceliğinizin uluslararası diplomadan yana olması süreci çok kolaylaştıracaktır. Hem devlet hem de özel okullarda bu olanağı bulabilirsiniz. Verdiğim linklere bakarak kendi okul listenizi oluşturabilirsiniz.
Eğer uluslararası diploma veren okullardan birini seçme olanağınız yoksa, çocuğunuzun okul müfredatına ek olarak bazı uluslararası sınavlara gireceğini, bunu 10. sınıftan başlayarak yapması gerekeceğini göz önüne almalısınız.
תגובות