Üniversiteleri belli kriter setlerine göre değerlendirerek sıralamalar yapan pek çok kurum var. Özellikle yurtdışında üniversite seçiminde ana kaynak olarak kullanılan bu listeleri biraz yakından incelemek istiyorum. Çünkü ısrarla öğrencilerime de söylediğim gibi:
“Sıralama hiçbir şeydir, özellikleri sana en iyi uyan üniversite ise her şey.”
Dünya üniversite sıralaması en ünlü olan kurumlardan biri. Her yıl dört ana kategoride listeleme yapıyor. Eğitim, araştırma ve etki olmak üzere üç ana faktörü dikkate alarak öğrenim, araştırma kapasitesi, atıf sayısı, uluslararası görünüm ve endüstri ilişkileri olmak üzere beş alanda değerlendirme yapılıyor.
Araştırma istatistikleri Elsevier’in Scopus veri tabanından alınıyor. Etki faktörü için yirmi binden fazla seçkin akademisyenden oluşan bir grubun Akademik Şöhret Araştırması anketine verdikleri yanıtlar değerlendiriliyor.
Listelerden ilki 2004’den beri yayınlanan World University Rankings. Lisanstan doktoraya kadar tüm yükseköğrenim seviyelerinde aktif araştırma üniversitelerini içeren bu listede yer alan üniversiteler için alanlar bazında sıralamaları gösteren 11 ayrı tablo hazırlanıyor.
THE’nin amiral gemisi niteliğindeki World University Ranking listesinin, Asia University Rankings, Young University Rankings(50 yıldan yeni okullar), Emerging Economies Rankings ve Latin America Rankings olmak üzere dört farklı alt kırılımı da var.
Eğitim verdiği tüm alanlarda yüksek lisans ve doktora seviyesi eğitim vermeyen ve lisans (undergraduate) eğitimine odaklanan Amerika’daki ‘college’lara özel US College Rankings 15 farklı kritere göre oluşturuluyor. Japan University Rankings ise üçü Japon öğrencilerin değerlendirmeleri olmak üzere 16 farklı kritere dayanıyor.
Türkiye’de en çok bilinen liste olan QS World University Rankings ağırlıklı olarak akademik yetkinliğe odaklanıyor ve dünyanın çeşitli ülkelerinden akademisyenlerin üniversiteler için yaptığı değerlendirmelere dayanıyor.
2009 yılından beri yayınlanan Academic Rankings of World Universities listesi, dört binden fazla üniversiteyi branşlar bazında akademik yetkinlik çerçevesinde değerlendirmeye alıyor. Yayınlanan akademik makale sayısı, makalelerin alıntılanma sayısı, uluslararası ortaklıkla yayınlanan makale sayısı, uluslararası dergilerde ve konferanslarda sunulan bildiri sayısı ve alınan ödüller olmak üzere beş akademik kriter sıralamada etkili oluyor.
Amerika’da faaliyet gösteren bir basın-yayın kuruluşu olan USNews üniversite listelerinin de aralarında bulunduğu pek çok sıralama yayınlıyor. En iyi diyetlerden en yaşanılası eyaletlere kadar son derece geniş bir yelpazede yer alan listeleri var. American Colleges listesi ise en çok kullanılan liste. Amerika’da üniversite eğitimi almak isteyen öğrenciler için en detaylı ve kapsamlı listeler USNews bünyesinde yer alıyor.
Birleşik Krallık’taki üniversiteler, UCAS tarafından Teaching Excellence Framework -TEF sistemi içinde Gold, Silver, Bronze ve Provisional olmak üzere dört ana grupta toplanıyorlar. Bu sınıflandırmaya ek olarak Complete University Guide tarafından University League Table içinde bir sıralamaya tabii tutuluyorlar. Bu rehbere ek olarak 70 uzmanlık alanına özel sub-table listeleri de var.
Birleşik Krallık üniversiteleri için bir diğer değerlendirme listesi de Guardian tarafından yayınlanıyor. Benzer mantıkla bir ana tablo ve konulara göre alt tablolardan oluşan Guardian listelerini belirleyen kriterler arasında öğrencilerle yapılan anketlerin sonuçları önemli bir yer tutuyor.
Avrupa’daki üniversitelerin THE, QS ve ARWU sıralamalarını bir arada bulabileceğiniz listeler yer alıyor.
Türkiye’deki üniversiteler, yürüttükleri akademik veya araştırma odaklı çalışmalarla değil, hangi öğrencilerin o üniversiteyi seçtiğine göre sıralanıyor. Ülke çapında uygulanan seçme sınavı sonuçlarına göre sıraya dizilen öğrencilerin yaptıkları tercih sıralaması üniversitenin de sırasını belirliyor. Üniversiteleri eğitim kalitesi, akademik yetkinlik, araştırma kapasitesi, endüstri işbirliği gibi dünyada göz önüne alınan kriterler açısından değerlendiren bir otorite ya da kurum bulunmuyor. Öğrencilerin tercih sıralamasını ise Yüksek Öğrenim Kurumu’nun Atlas uygulamasında görmek mümkün. Listeler sınav puan türüne göre SAY, SÖZ, EA ve DİL olmak üzere dört ana grupta toplanıyor.
LİSTELER NE SÖYLÜYOR?
Öğrencilerimin okul seçerken listelere takılıp kaldıklarına çok tanık oluyorum. Birkaç örnek vereyim:
UK University League Table’da Oxford ve Cambridge ardından üçüncü sırada gelen İskoçya’daki University of St. Andrews öğrenci memnuniyetinde ilk sırada ve girmesi en zor ikinci okul olarak karşımıza çıkıyor. 25 alanda ilk 10 üniversite arasında yer alıyor. Computer Science alanında da üçüncü sırada. Ama THE World Ranking listesinde 201-250 aralığında listeleniyor.
King’s College UK Computer Science sub-table listesinde 14. sırada olmasına rağmen ‘halk arasında’ daha tanınan bir okul olduğu için St.Andrews’un daha iyi olduğuna inanmak zor geliyor.
Amerika’da da benzer durumlarla karşılaşıyoruz. US College Rankings listesindeki okulları üniversiteden saymamak en çok karşılaştığım hata. Oysa bu okulların çoğu lisans eğitiminde World Ranking listesindeki okullardan daha üst sırada. Lisans eğitimine odaklandıkları için diğer listelerde yer almıyorlar.
Örneğin dünya sıralamasında 15. olan UCLA College Rankings’de 26. sırada. Amerika’daki en iyi teknoloji enstitülerinden biri olan ve dünya sıralamasında 38. sırada olan Georgia Tech ise US College Rankings listesinde 68. sırada.
Listeler üniversite seçimine yardımcı olan çok önemli kaynaklar. Alacağınız eğitimin türüne göre doğru listeye bakmak ve önyargılarınızı bir kenara koymak ise çok daha önemli.
NASIL KULLANMALI?
Amerika’da lisans eğitimi alacaksanız en iyi fikir alabileceğiniz listeler USNews ve THE US College Ranking sıralamaları. Lisans sonrası için THE World University Ranking ve USNews yanında ARWU listesini de değerlendirebilirsiniz.
İngiltere’de lisans eğitimi için TEF kategorisinin yanı sıra bölüme özel sub-table’lar en önemli kılavuzunuz.
Dünya sıralamasında en üst sıralarda yer alan üniversiteler elbette eğitim kalitesi, araştırma yetkinliği ve dünya çapında tanınırlık açısından çok iyi okullar. Ama tüm dünyada bu okullar kadar iyi bilinmese de eğitim kalitesi olarak onlar kadar iyi pek çok okul var. Özellikle lisans eğitimi için akademik ölçütlere öncelik vermek daha akıllıca olur. Okulun büyüklüğü, kampüs yeri ve olanakları, spor seçenekleri, sınıf büyüklükleri gibi eğitimi ve lisans hayatının kalitesini doğrudan etkileyen unsurlar sıralamalardan çok daha önemlidir.
Comments